Sindirime Yardımcı Organlar
Besin maddelerinin içermiş olduğu karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, su ve mineraller, sindirim sürecinde hücrelerimizin kullanabileceği kadar küçük moleküllere parçalanmak zorundadır. Sindirim, büyük moleküllü besin içeriğinin hücrelerimizin kullanacağı kadar küçük moleküllere dönüşüm sürecidir. Bu süreç, besinlerin hücrelerimize geçebilecek duruma gelmesini sağlar.
Sindirim işlemi, çiğnemeyle başlar. Besinlerin çiğneme ve kas hareketleriyle küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim denir. Besinlerin enzim adı verilen salgılar aracılığıyla parçalanmasına ise kimyasal sindirim denir. Mekanik sindirim, besinlerin sindirim enzimleri olmadan, sadece fiziksel olarak dil, diş, mide ve bağırsak hareketleriyle küçük parçacıklar haline gelmesidir. Kimyasal sindirim ise parçalanmış ve sulandırılmış besinlerin enzimler aracılığıyla tükürük, mide ve bağırsak öz suları ile pankreas ve karaciğer salgılarıyla kimyasal değişime uğrayarak yapı taşlarına parçalanmasıdır. Kimyasal sindirimde mutlaka enzim ve su kullanılır.
Sindirime Yardımcı Organlar
- Karaciğer: Safra adı verilen bir salgı üretir. Safra salgısı, yağların kimyasal sindirimini gerçekleştirmek için ince bağırsağa gönderilir. Karaciğer, vücudun en büyük organıdır ve yaklaşık 2 kilogram ağırlığındadır. Karın boşluğunda, sağ üst kısımda yer alır. Karaciğer sağ lob ve sol lob olmak üzere iki bölüme ayrılır. Loblarda safra üretilir. Karaciğerden ayrılan bir kanal, loblarda üretilmiş olan safrayı safra kesesine taşır. Safra kesesinden çıkan koledok kanalı, safra salgısını on iki parmak bağırsağına taşır. Safra salgısı, yağları yağ damlaları olarak inceltmek ve böylece yağların sindirim yüzeyini artırmak amacıyla kullanılır. Safra salgısı yavaş yavaş suyunu kaybettiğinde safra taşları meydana gelir ve bu durum koledok kanalının tıkanmasına neden olur. Safranın geri emilmesi ile kana karışır ve kan yoluyla dokulara taşınır, bu şekilde sarılık hastalığı meydana gelir.
- Karaciğerin Görevleri: Karaciğerin yaklaşık 400'e yakın görevi vardır. Bunlardan bazıları
- Yağların sindirimini hızlandıran ve rektumda zararlı bakterilerin üremesine engel olan safra sıvısı üretir.
- A, D, E, K, B12 vitaminlerini depolar ve A vitamini üretimine yardımcı olur.
- Vücutta enerji kaynağı olan glikozu, karaciğerde glikojen şeklinde depolar ve insülin hormonu denetiminde kana dağıtır.
- Vücutta zararlı maddeleri zararsız hale getirir.
- Kan pıhtılaşmasında görev alan proteinleri üretir.
- Proteinlerin, yağın ve karbonhidratların metabolizmasını düzenler.
- Proteinlerin karbonhidrat ve yağa dönüşmesini sağlar.
- Lenf üretir.
- Proteinlerin parçalanmasından sonra açığa çıkan amonyağı daha az zehirli olan üre haline dönüştürür.
- Yaşlı alyuvarların parçalanmasıyla açığa çıkan demiri depolar ve alyuvar hücrelerinin üretilmesine olanak sağlar.
- Pankreas: Pankreas öz suyunu salgılar. Pankreas öz suyu, proteinlerin, karbonhidratların ve yağların kimyasal sindirimini sağlayan enzimler içerir. Midenin sol alt kısmında yer alır ve uzun bir yaprağa benzer. Ortasında boydan boya uzanan bir kanal bulunur. Pankreas hem hormon salgılayan hem de enzim salgılayan karma bir bez yapısına sahiptir. Pankreas, ince bağırsağın uyarması sonucu öz su salgılar. Pankreas öz suyu içinde lipaz, amilaz ve tripsinojen enzimleri bulunur. Bu enzimler, protein, yağ ve karbonhidrat sindiriminde etkilidir. Pankreas, bu enzimleri virsung kanalı aracılığıyla onikiparmak bağırsağına iletir. Pankreas aynı zamanda insülin ve glukagon hormonları salgılar ve doğrudan kana dağıtır. İnsülin kandaki şeker oranını azaltıcı, glukagon ise kandaki şeker oranını artırıcı etki sağlar.
|
